Simone Halink
In dit artikel spreken we bergbeklimmer, spreker en schrijver Katja Staartjes over de highlights uit haar boek Topteams. Katja is vooral bekend als de eerste Nederlandse vrouw die de top van de Mount Everest beklom in 1999. Voordat zij haar leven volledig in het teken stelde van haar expedities naar grote hoogten, werkte ze jarenlang in managementbanen, o.a. als operations manager bij Campina. Doordat ze haar professionele achtergrond weet samen te brengen met haar ervaringen in de meest extreme omstandigheden, is ze in staat om prachtige metaforen en inspirerende analogieën van de hoge bergen terug te brengen naar de werkvloer. Met haar boeken en lezingen inspireert zij organisaties, teams en leiders. Summiteers is dan ook heel blij met Katja als zeer gewaardeerde connectie en spreker. Zeker omdat het gedachtegoed uit haar boek ‘Topteams’ zo goed aansluit bij de visie van Summiteers als het gaat om het begeleiden van teams om hun doelen te bereiken. Hoog tijd dus om Katja aan je voor te stellen.
Tip: Voor extra inspiratie is het leuk om te weten dat je het boek Topteams via Summiteers kunt winnen. Benieuwd hoe? Lees dan vooral nog even verder!
Wat ons zo inspireert aan het gedachtegoed van Katja, is dat een expeditie naar de top van een hoge berg perfect de reis symboliseert voor ieder die met een team een ambitieus doel wil bereiken. Of dat het uitvoeren van een organisatieverandering is, of het maken van een projectplan. De vergelijking met een bergexpeditie maakt alle stappen van dit spannende proces van begin tot eind duidelijk en tastbaar. Net zoals bij een expeditie, kun je alleen de top bereiken door uitstekend teamspel. Dat begint al bij het definiëren van het doel en het identificeren van de individuele kwaliteiten die nodig zijn in het team. Het start met de noodzakelijke, vaak ondankbare, basisvoorbereiding, het beheer van logistiek, effectief leiderschap en het maken van solide afspraken om ervoor te zorgen dat niemand onderweg kwijtraakt. Wat te doen als iemand niet meer verder kan? Wanneer keren we om of stellen we bij? Zijn we eigenlijk nog met de goede dingen bezig? Bovenal spreekt de symboliek omdat er net als bij het maken van strategische beslissingen veel op het spel staat. Hoewel het uitvoeren van een plan op de werkvloer niet een spel is van leven en dood, zijn de verwachtingen vaak hoog en de mogelijke consequenties spannend.
Volgens Katja begint het voor teams, als het op samenwerken aankomt, om allereerst stil te staan bij: Waar zijn we eigenlijk naar op weg? Wat is eigenlijk ons doel? Klimmen we überhaupt op dezelfde berg? Het is iets waar je niet elke dag bij stilstaat en dat hoeft volgens Katja ook niet. Katja zegt daarover: “Af en toe is het gaandeweg goed om weer even te checken of je hetzelfde voor ogen hebt. Vaak blijkt toch dat iedereen er net wat anders in zit, of dat je dacht dat er duidelijke afspraken waren die toch iets anders geïnterpreteerd zijn.” In de praktijk zien we vaak bij opdrachtgevers dat het logisch wordt gevonden dat je het aan het begin met elkaar hebt over de doelstelling, maar verliezen teamleden elkaar vervolgens onderweg.
“Je hebt ook te maken met verschillen tussen mensen”, zegt Katja. Welk tempo houd je aan, hoe ga je met ego's om? Zeker bij een expeditie ontstaat er natuurlijk ook wrijving. Ik zou willen stellen dat het gek is als dat niet zo is. Wat je leert, is juist dat als het schuurt en het niet lekker loopt je daarmee om leert gaan en steeds moet blijven kijken naar het gemeenschappelijk belang. Hoe verder je op de berg komt, hoe meer het vervolgens aankomt op commitment. Geloof je er nog in? Tot hoever wil je gaan? Hebben we dan werkelijk nog hetzelfde voor ogen? Misschien blijkt de missie wel te ambitieus. Als je denkt: ‘Dit gaan we nooit halen’, inspireert het ook niet. En als het te makkelijk is, wordt iedereen juist wat nonchalant. Een echt ambitieus doel is een doel waar je echt samen je best voor moet doen. Waar een team enthousiast van wordt.’’
Een analogie die in de lezingen van Katja ook goed resoneert, gaat over 'het basiskamp’ en ‘telkens terug gaan naar het basiskamp’. “De basis op orde hebben in een expeditie is eigenlijk de voorbereiding”, vertelt Katja. Tijdens een expeditie zijn er zoveel dingen die we niet onder controle hebben. Dus is het extra belangrijk dat we alles wat we wel kunnen beïnvloeden héél goed voor elkaar hebben. De fysieke voorbereiding, de organisatie, de spullen. We zitten vaak dagen van de bewoonde wereld af.’’ Kijkend naar de analogie in organisaties, ziet Katja dat de basis op orde krijgen vaak zoveel meer werk blijkt dan vooraf gedacht.
“Vaak gaat dat niet over het meest interessante werk. Het is vooral gebuffel. Daarmee ‘shine’ je meestal niet, en dat geldt ook in organisaties. Je hebt iedereen nodig om resultaat neer te zetten, ook de support, de mensen die niet naar buiten treden. Ieders rol is belangrijk. Om in het basiskamp te komen tijdens een expeditie hebben we veelal dragers nodig. De dragers krijgen meestal niet de credits, maar zijn cruciaal. Zonder dragers is er geen top, überhaupt niet eens een start. Dat is voor mij een belangrijke boodschap. Het basiskamp is ook de plek waar we telkens terug komen. Hoe belangrijk is het om terug te keren naar de basis? Om bij te komen, op te laden, de logistiek weer in orde te maken. Veel organisaties vergeten op tijd een stapje terug te doen. Het zou fijn zijn als we dat nieuwe systeem of dat product morgen zouden kunnen lanceren, maar soms is het noodzakelijk dat daar meer tijd overheen gaat. In het basiskamp beginnen we de beklimming, maar daar komen we ook telkens terug, omdat je niet in één keer naar de top kan klimmen.”
“Wat vooral wezenlijk is, als we het toch over de top bereiken hebben, is omgaan met grenzen,” vertelt Katja. “Als je de top eenmaal gedefinieerd hebt, is er onderweg dan nog ruimte voor je eigen welzijn? En waar ligt ieders grens? Evenwicht bewaren en omgaan met grenzen wordt denk ik een steeds actueler vraagstuk. Want breder kijkend naar de wereld waar we in leven, met de blik op klimaat en duurzaamheid, gaat dat uiteindelijk ook over grenzen. We gaan niet alleen als collectief over allerlei grenzen heen, maar ook op individueel niveau. Ik zie jonge mensen kampen met burn-outs, omdat er steeds meer en meer ‘moet’. En wel nu. Steeds belangrijker wordt het om onszelf af te vragen: waar moet ik stoppen, waar moet ik de koers bijstellen? Of moet ik teruggaan? Op teamniveau heb je ook te maken met de grenzen van elkaar. Als één iemand niet meer verder wil, hoe ga je daar dan mee om? Je kan daar niet één antwoord op geven, per situatie zal je moeten kijken hoe je daar samen mee omgaat. Ga je allemaal terug? Kan een deel misschien verder? Kun je die persoon stimuleren om door te gaan? Tijdens een expeditie op de bergreus Manaslu (8163 m), zijn we 30 meter onder de top omgekeerd. Dat was heel heftig. Stoppen vraagt in sommige situaties misschien wel meer moed dan doorgaan.”
Wanneer je benieuwd bent naar meer, raden we je aan om het boek Topteams zelf te gaan lezen. Het is een prachtig boek vol treffende analogieën, inspirerende verhalen en prachtige beelden van bergbeklimmer en fotograaf Menno Boermans. We mogen van Katja een exemplaar weggeven. Het enige wat je hoeft te doen is even een mailtje te sturen naar info@summiteers.nl. We horen graag waarom je het boek graag zou willen ontvangen of waarom je het graag aan iemand cadeau zou willen doen. Daarnaast is het leuk om te weten dat er voor het einde van 2023 een 6e herdruk verschijnt van het boek Hoog Spel, een zeer goed beoordeeld boek over Katja's expeditie naar de top van Mount Everest.
“Ik zeg wel eens gekscherend dat het schrijven van Topteams de grootste expeditie is die ik heb ondernomen. Niet zo zeer de selectie van de foto’s en de ervaringen, maar het verbinden van die ervaringen in een coherent verhaal over samen resultaat neerzetten. Het omvat alles wat ik heb geleerd via mijn expedities, via mijn werk als manager en coach, én via mijn lezingen. Door er over te spreken, vragen te krijgen en er weer over te spreken. Dat heeft gezorgd dat ik steeds mezelf opnieuw af heb gevraagd: wat is de essentie? Dat heeft me veel meer bewust gemaakt van persoonlijk leiderschap, samenwerken en het belang van samenwerken in de breedste zin van het woord. Alles wat nu in topteams staat is de uiteindelijke resultante van dat proces geweest.”
Summiteers houdt zich met name bezig met strategie executie, dus plannen helpen realiseren. Waar we vaak tegenaan lopen is dat, als er eenmaal een strategie ligt (de top is bepaald), er vaak nog geen gedeeld beeld of concreet plan is om daar werkelijk te komen. Daar begint ons werk eigenlijk al, om daar verheldering in te brengen. Vanuit een gedeeld beeld willen mensen graag gelijk gaan rennen naar de top, maar als je die sprint inzet zonder gedegen voorbereiding, dan kom je er niet en verlies je elkaar onderweg. Het maken van het plan en dat gaan uitvoeren, dus het komen van A naar B en oog hebben voor alles wat daarbinnen belangrijk is, daar zit de parallel tussen het werk van Summiteers en het verhaal van Katja.
Katja over samenwerken met Summiteers: “Ik werk sinds een aantal jaar met veel plezier samen met Summiteers, een enthousiaste club mensen met wie je snel verbinding maakt. Een down to earth organisatie die zich verdiept in de opdrachtgever. Om gezamenlijk het best mogelijke resultaat neer te zetten, hoe hoog de top ook moge zijn. Precies zoals de naam Summiteers symboliseert.”
Benieuwd wat Summiteers voor jou kan betekenen? Wij creëren beweging, maken iets dat complex is weer begrijpelijk, iets groots behapbaar, een – vaag – idee concreet en laten iets moeilijks slagen. Volg onze LinkedIn-pagina en laat je inspireren en wanneer je met ons wil sparren over een vraagstuk, neem vooral contact met ons op.
.jpg)
