Meer uit samenwerking halen met Transactionele Analyse

Bij Summiteers besteden we altijd aandacht aan gedrag in combinatie met inhoud en proces. Alle drie deze aspecten zijn onmisbaar, omdat ze elkaar versterken. In een eerder artikel vertelden we meer over Conscious Leadership, een van de methodieken die we inzetten om te werken met gedrag. In dit artikeI vertelt Arjen Verwer  over Transactionele Analyse als krachtig instrument om gedrag te bespreken.

‍

De kracht van gedragsmethodieken

Gedrag speelt een cruciale rol in hoe we effectief samenwerken. Het leveren van hoogwaardige inhoud via een strak proces is immers niet voldoende als er geen effectieve samenwerking mogelijk is. Bij Summiteers gebruiken we diverse methodieken om gedrag bespreekbaar te maken. Die zetten we bijvoorbeeld in om een gemeenschappelijke basis te creëren voor constructieve gesprekken over gedrag. Deze methodieken zijn niet door ons bedacht, maar zijn gebaseerd op bestaande modellen waarin we sterk geloven en die we in de loop der jaren hebben gebruikt, getoetst en verrijkt. In dit artikel lees je meer over het gebruik van Transactionele Analyse als gedragsmethodiek.

‍

Reflecteren met Transactionele Analyse

Transactionele Analyse gaat kortgezegd over mensen, communicatie, gedragingen en verandering. Het biedt een aantal verschillende modellen die wij in onze praktijk inzetten, zoals het ouder-volwassen-kind model en de dramadriehoek. Deze modellen geven ontzettend interessante inzichten voor teams en managers. Over de as van die modellen kun je namelijk jouw eigen gedrag en dat van anderen gaan herkennen en hierop reflecteren. Wat was het effect van bepaald gedrag? Wat was er gebeurd als je ander gedrag had laten zien? Dit stelt je in staat om interventies te bedenken om het gedrag positief te veranderen . In de rest van dit artikel zoomen we verder in op het ouder-volwassene-kind model als onderdeel van Transactionele Analyse.

‍

Het Ouder-Volwassen-Kind model in een notendop

Een van de modellen van Transactionele Analyse die wij gebruiken is het ouder-volwassene-kind (OVK) model. Het OVK model beschrijft kortgezegd verschillende 'staten' of manieren van denken, voelen en handelen, ook wel ego posities genoemd. De ouder-staat omvat aangeleerde gedragingen en overtuigingen van ouders of ouderfiguren, de volwassene-staat impliceert rationeel en evenwichtig denken, vrij van oude patronen, ten slotte draait de kind-staat om gedrag wat uit kinderjaren herhaald wordt. Deze staten beïnvloeden onze interacties en hoe we situaties benaderen.

Elk van deze ego-staten dient een doel en heeft voor- en nadelen. Het gaat er in dit model om dat veel gedragspatronen in de ouder en kind-staat automatisch naar boven komen vanuit je verleden, zonder dat je je daar bewust van bent. Dat wil niet zeggen dat die gedragspatronen je op dat moment goed dienen en deze kunnen je daarom in de weg staan. De theorie is dat je enkel in de volwassene-staat reageert op het hier en nu, en bewust bent van welke gedrag nu nuttig is om in te zetten.  

Neem bijvoorbeeld de situatie waarbij een project dreigt uit te lopen en je samen met een projectteam bespreekt wat er aan de hand is. Afhankelijk van de ego-staat waar je in zit kan dit behoorlijk verschillende reacties oproepen:

1. In de ‘ouder-staat’ kan een valkuil zijn om bijvoorbeeld bestraffend te gaan reageren: “We moeten meteen de projectleider vervangen, want blijkbaar heeft die de boel niet op orde.”
2. Als ‘kind-staat’ kan een valkuil zijn om in de klaagmodus te stappen: “Zie je wel, ik voelde al aankomen dat dit project niet zou gaan lukken. Het zoveelste traject waarbij we vertraging oplopen. Hier kan ik toch niets aan doen?”
3. In de ‘volwassen-staat‘ zie je de mogelijkheid om oordeel-loos te reageren, in dit geval bijvoorbeeld door vragen te gaan stellen: “Wat is de reden waardoor het project mogelijk uit gaat lopen? Wat kunnen we hier mogelijk nog aan doen? Wie kan hier helpen?”

Een andere uittingsvorm is dat mensen op de werkvloer door oude patronen in vervelende scheve dynamieken terecht komen. Neem een dominante leidinggevende in een ‘kritische ouder’ staat in interactie met een medewerker die in een kind staat schiet. Voor beiden is dat niet optimaal. De leidinggevende raakt teleurgesteld aangezien die meer van de medewerkers verwacht, maar remt het eigen initiatief van deze medewerker af. De medewerker voelt zich in die staat mogelijk gedemotiveerd en machteloos. Het is in deze situatie dus zinvol om je af te vragen wat je kunt doen om weer in een gebalanceerde, volwassen dynamiek terecht te komen.

‍

Transactionele analyse in de praktijk

In de praktijk zetten we het OVK model bij Summiteers graag in wanneer we bijvoorbeeld een leidinggevende tegenkomen die door een dominante en kritische houding een groepsproces dreigt plat te slaan. Wanneer je een strategie tot executie wil brengen, is het volgens de veranderkunde belangrijk om dat met gelijke bijdrage van het hele team te doen. Samen committeren, samen een plan maken en samen realiseren. Wordt zo’n strategie te veel van de leidinggevende, dan voelt het team zich geen eigenaar meer van het veranderproces. Om in deze situatie vanuit de kritische ouder in de volwassen rol te stappen, past het bijvoorbeeld goed om juist veel meer op de handen te gaan zitten, te gaan luisteren, verdiepende vragen te stellen en voort te bouwen op de inbreng van anderen. Op deze manier kun je zorgen dat je als leidinggevende het groepsproces op een constructieve manier faciliteert.

‍

Drie tips om aan de slag te gaan met Transactionele Analyse

Wanneer we je nieuwsgierig hebben gemaakt om meer te gaan doen met Transactionele Analyse, hebben we nog een aantal tips.

1. Verdiep je in de wereld van Transactionele Analyse

De eerste stap is in feite ‘bewust onbekwaam’ te worden van je eigen gedragingen.

Het helpt dan om meer te weten over Transactionele Analyse en de verschillende interessante modellen die er zijn. Bijvoorbeeld via deze website. Schrijf je inzichten op en noteer wat je bij jezelf herkent.

2. Bespreek je inzichten met anderen

De allergrootste blinde vlek ben je vaak zelf. Het kan daarom ontzettend interessant zijn om je inzichten te gaan delen met verschillende mensen. Die mensen hoeven niet dichtbij je te staan, integendeel. Deel een model met een collega, ga er het gesprek erover aan en geef elkaar tips, bijvoorbeeld door middel van feedforward.  

3. Deel een model van Transactionele Analyse binnen een teamsessie

Wanneer je bekender raakt met Transactionele Analyse kun je een model inbrengen tijdens een sessie binnen je team. Leg een model uit en bespreek in duo’s je valkuilen (privé of professioneel) en geeft elkaar tips. Vraag daarna wie zijn of haar inzichten in de groep wil delen. Dat hoeft echt niet per se zwaar te zijn. Door gedragingen open en eerlijk te delen en uit te vergroten kun je er in onze ervaring samen juist erg om lachen.

‍

Over Summiteers

Wij zijn Summiteers, wij creëren beweging, maken iets dat complex is weer begrijpelijk, iets groots behapbaar, een – vaag – idee concreet en laten iets moeilijks slagen. Kan jij nu al onze hulp gebruiken of wil je eens koffie drinken over een vraagstuk? Neem contact met ons op.

Wel interesse, maar nog niet klaar voor de reis? Volg onze LinkedIn-pagina en laat je inspireren.